سرگذشت نخستین کتاب فارسی چاپ شده در جهان نورالله مرادى مشاور اطلاع رسانى رئیس کتابخانه ملى و مسئول خرید نخستین کتاب چاپ شده به خط و زبان فارسی در دنیا روند شناسایی آن و خریداری‌اش توسط این کتابخانه را تشریح کرد. نورالله مرادى کتابدار و مشاور اطلاع رسانى رئیس کتابخانه ملى ایران در گفتگو با مهر با اشاره به اهمیت نسخه‌های اینگونه مهم به برخی از آنها اشاره کرد و گفت: نخستین کتابی که در ایران چاپ شد، "ساقموس" نام داشت که خط و زبان آن ارمنی بود و مربوط به اوایل قرن 11 هجری (بین سال‌های 1025 تا 1030) در زمان شاه عباس بود که در کلیسای وانگ در جلفای اصفهان یافت شد اما اولین کتابی که به زبان فارسی چاپ شده "جمادیه" نام دارد که متعلق به قائم مقام فراهانی و زمان بعد از جنگهای ایران و روس است.

وی افزود: کتابی که اخیراً با عنوان "زندگی عیسی مسیح (ع)" توسط کتابخانه ملی خریداری شده در واقع نخستین کتابی است که به خط و زبان فارسی در دنیا چاپ شده است. این کتاب در سال 1027 در دربار اکبرشاه از پادشان هندوستان و توسط مولانا میرزای قاسم لاهوری از لاتینی به فارسی ترجمه شد.

این استاد رشته کتابداری اضافه کرد: کتاب اخیر در سال 1035 هجری (برابر با 1639 میلادی) در شهر لایدن هلند چاپ شد. حجم "زندگی عیسی مسیح (ع)" حدود 1000 صفحه است که به دو زبان فارسی (سمت راست صفحات) و لاتینی (سمت چپ) نوشته شده است.

مشاور اطلاع رسانى رئیس کتابخانه ملى ایران با اشاره به بخش‌های مختلف این کتاب، گفت: قسمت اول که حدود 600 صفحه دارد به زندگی عیسی مسیح (ع) می‌پردازد و در قسمت دوم در حجمی حدود 200 صفحه، زندگی پطرس قدیس را مورد توجه قرار داده و باقیمانده آن که در واقع بخش سوم کتاب را تشکیل می‌دهد، یک دوره دستور زبان فارسی البته تنها به زبان لاتینی است.

مرادی سپس به سرگذشت نخستین کتاب فارسی چاپ شده در جهان پرداخت و افزود: چاپ این کتاب با پیشرفت استعمار در آسیا و هلند به عنوان یکی از دول استعماری، مقارن بوده است. در آن زمان شرکتی به نام هلند شرقی در هند و با هدف تسلط بیشتر به مردمان آن سرزمین که خط و زبانشان فارسی بود، فعالیت می‌کرد.

وی ادامه داد: بر همین اساس شرکت مذکور برای کارگزارانش دوره‌های دستور زبان فارسی می‌گذاشت و از سوی دیگر برای ترویج و تبلیغ آئین‌ خودشان (مسیحیت) به مردمان آن سرزمین که عموماً مسلمان و هندو بودند زندگی عیسی مسیح را تبلیغ می‌کردند و این کتاب در واقع ترکیبی  از اینگونه سیاستها است.

مرادی با اشاره به اهمیت خرید نخستین کتاب فارسی چاپ شده در جهان توسط کتابخانه ملى ایران گفت: این کتاب 400 سال پیش چاپ شد و متاسفانه جای آن در کتابخانه ملی خالی بود اما من که چندی پیش نسخه‌ای از آن را در یکی از کتابخانه‌های اروپایی دیدم اخیراً متوجه شدم یکی از دوستانم نسخه‌ای از این کتاب را دارد و بعد از صحبت‌های اولیه او را متقاعد کردم که آن را به کتابخانه ملی بفروشد.

مشاور اطلاع رسانى رئیس کتابخانه ملى ایران بدون اشاره به رقم توافقی میان این فرد با مسئولان کتابخانه ملی گفت: بعد از صحبتهای طولانی با این فرد وی هم در نهایت با پیشنهاد من موافقت کرد و این نسخه را به کتابخانه ملی فروخت. اما نکته مهم درباره نسخه مذکور که با پوست دباغی شده بز صحافی و تجلید شده، این است که تمامی صفحات کتاب سالم است و هیچگونه افتادگی ندارد.

مرادی ابراز امیدواری کرد که به زودی این نسخه در محفظه‌ای شیشه‌ای در سالن ایرانشناسی و اسلام شناسی کتابخانه ملی در معرض دید عموم علاقمندان قرار گیرد و با اشاره به اهمیت این نسخه افزود: نکته مسلم این است که تعداد نسخه‌های موجود از این کتاب در جهان بسیار کم است اما وظیفه کتابخانه ملی ایجاب می‌کند که بیشتر به اینگونه نسخه‌ها توجه کند و آنها را خریداری و در معرض استفاده پژوهشگران قرار دهد.

1

من دانشجوى سال دوم رشته پرستاری بودم. یک روز سر جلسه امتحان وقتى چشمم به سوال آخر افتاد، خنده‌ام گرفت. فکر کردم استاد حتماً قصد شوخى کردن داشته است. سوال این بود: «نام کوچک زنى که محوطه دانشکده را نظافت می‌کند چیست؟»

من آن زن نظافتچى را بارها دیده بودم. زنى بلند قد، با موهاى جو گندمى و حدوداً شصت ساله بود. امّا نام کوچکش را از کجا باید می‌دانستم؟ من برگه امتحانى را تحویل دادم و سوال آخر را بی‌جواب گذاشتم. درست قبل از آن که از کلاس خارج شوم دانشجویى از استاد سوال کرد آیا سوال آخر هم در بارم‌بندى نمرات محسوب می‌شود؟ استاد گفت: حتماً و ادامه داد: شما در حرفه خود با آدم‌هاى بسیارى ملاقات خواهید کرد. همه آن‌ها مهم هستند و شایسته توجه و ملاحظه شما می‌باشند، حتى اگر تنها کارى که می‌کنید لبخند زدن و سلام کردن به آن‌ها باشد.

من این درس را هیچگاه فراموش نکرده‌ام.

2

یک شب، حدود ساعت ٥/١١ بعدازظهر، یک زن مسن سیاه پوست آمریکایى در کنار یک بزرگراه و در زیر باران شدیدى که می‌بارید ایستاده بود. ماشینش خراب شده بود و نیازمند استفاده از وسیله نقلیه دیگرى بود. او که کاملاً خیس شده بود دستش را جلوى ماشینى که از روبرو می‌آمد بلند کرد. راننده آن ماشین که یک جوان سفیدپوست بود براى کمک به او توقف کرد. البته باید توجه داشت که این ماجرا در دهه ١٩٦٠ و اوج تنش‌هاى میان سفیدپوستان و سیاه‌پوستان در آمریکا بود. مرد جوان آن زن سیاه‌پوست را به داخل ماشینش برد تا از زیر باران نجات یابد و بعد مسیرش را عوض کرد و به ایستگاه قطار رفت و از آن جا یک تاکسى براى زن گرفت و او را کمک کرد تا سوار تاکسى شود.

زن که ظاهراً خیلى عجله داشت از مرد جوان تشکر کرد و آدرس منزلش را پرسید. چند روز بعد، مرد جوان در خانه بود که صداى زنگ در برخاست. با کمال تعجب دید که یک تلویزیون رنگى بزرگ برایش آورده‌اند. یادداشتى هم همراهش بود با این مضمون:

«از شما به خاطر کمکى که آن شب به من در بزرگراه کردید بسیار متشکرم. باران نه تنها لباس‌هایم که روح و جانم را هم خیس کرده بود. تا آن که شما مثل فرشته نجات سر رسیدید. به دلیل محبت شما، من توانستم در آخرین لحظه‌هاى زندگى همسرم و درست قبل از این که چشم از این جهان فرو بندد در کنارش باشم. به درگاه خداوند براى شما به خاطر کمک بی‌شائبه به دیگران دعا می‌کنم.»

3

در روزگارى که بستنى با شکلات به گرانى امروز نبود، پسر ١٠ ساله‌اى وارد قهوه فروشى هتلى شد و پشت میزى نشست. خدمتکار براى سفارش گرفتن سراغش رفت.

پسر پرسید: بستنى با شکلات چند است؟

خدمتکار گفت: ٥٠ سنت

پسر کوچک دستش را در جیبش کرد، تمام پول خردهایش را در آورد و شمرد. بعد پرسید: بستنى خالى چند است؟

خدمتکار با توجه به این که تمام میزها پر شده بود و عده‌اى بیرون قهوه فروشى منتظر خالى شدن میز ایستاده بودند، با بی‌حوصلگى گفت : ٣٥ سنت

پسر دوباره سکه‌هایش را شمرد و گفت:

براى من یک بستنى بیاورید.

خدمتکار یک بستنى آورد و صورت‌حساب را نیز روى میز گذاشت و رفت. پسر بستنى را تمام کرد، صورت‌حساب را برداشت و پولش را به صندوق‌دار پرداخت کرد و رفت. هنگامى که خدمتکار براى تمیز کردن میز رفت، گریه‌اش گرفت. پسر بچه روى میز در کنار بشقاب خالى، ١٥ سنت براى او انعام گذاشته بود

یعنى او با پول‌هایش می‌توانست بستنى با شکلات بخورد امّا چون پولى براى انعام دادن برایش باقى نمی‌ماند، این کار را نکرده بود و بستنى خالى خورده بود!!

4

در روزگار قدیم، پادشاهى سنگ بزرگى را که در یک جاده اصلى قرار داد. سپس در گوشه‌اى قایم شد تا ببیند چه کسى آن را از جلوى مسیر بر می‌دارد. برخى از بازرگانان ثروتمند با کالسکه‌هاى خود به کنار سنگ رسیدند، آن را دور زدند و به راه خود ادامه دادند. بسیارى از آن‌ها نیز به شاه بد و بیراه گفتند که چرا دستور نداده جاده را باز کنند. امّا هیچیک از آنان کارى به سنگ نداشتند.

سپس یک مرد روستایى با بار سبزیجات به نزدیک سنگ رسید. بارش را زمین گذاشت و شانه‌اش را زیر سنگ قرار داد و سعى کرد که سنگ را به کنار جاده هل دهد. او بعد از زور زدن‌ها و عرق ریختن‌هاى زیاد بالاخره موفق شد. هنگامى که سراغ بار سبزیجاتش رفت تا آن‌ها را بر دوش بگیرد و به راهش ادامه دهد متوجه شد کیسه‌اى زیر آن سنگ در زمین فرو رفته است. کیسه را باز کرد پر از سکه‌هاى طلا بود و یادداشتى از جانب شاه که این سکه‌ها مال کسى است که سنگ را از جاده کنار بزند. آن مرد روستایى چیزى را می‌دانست که بسیارى از ما نمی‌دانیم! «هر مانعى = فرصتى»

مثل فرانسوی : کسی که اندرز ارزان را رد کند طولی نمی  کشد که پشیمانی را با قیمت گرانی خریداری خواهد کرد .

مثل فرانسوی : کسی که به خیال خود می خواهد فقط ضربه  ای بزند ممکن است مرتکب قتلی شود .

مثل فرانسوی : مرد شکست خورده طالب جنگ بیشتر است .

مثل فرانسوی : خانه ات را برای ترساندن موش آتش نزن .

مثل فرانسوی : اگر مار را می کشی ، بچه اش را هم بکش .

مثل فرانسوی : وعده که کردی مقروض می شوی ، مقروض که  شده وعده می کنی .

مثل فرانسوی :ازدواج زودش اشتباه بزرگی و دیرش اشتباه  بزرگتری است .

مثل فرانسوی : زنگ آهن را می خورد و حسادت قلب را .

مثل فرانسوی : پول، به عقلا خدمت می کند و بر احمقان حکومت.

مثل فرانسوی : شوهر و بچه را هرچه در بازی های خود آرام بگذارید بیشتر  به شما محبت پیدا میکنند .

مثل فرانسوی : داماد که نشدی از یک شب شادمانی و عمری بداخلاقی محروم  گشته ای .

مثل فرانسوی : بهتر است آدمی طرف حسادت مردم واقع شود تا طرف ترحم  آنها .

مثل فرانسوی   : هر کس نگهبان شراف خویش است .

مثل فرانسوی   : یگانه مرد خوشبخت کسی است که تصور می کند خوشبخت است.

مثل فرانسوی   : صاعقه به قلل بزرگ اصابت می کند. مثل فرانسوی   : ضایع ترین روز، روزی است که نخندیده ایم.